In vijf jaar tijd is de instroom in logistieke hbo-opleidingen met meer dan vijftig procent gedaald. Voormalig hbo-docent Hessel Visser maakt zich grote zorgen en luidde daarom de noodklok op LinkedIn. Met zijn post ontketende hij een brede discussie tussen tientallen logistici over oorzaken en oplossingen. Wat moet er volgens hem nu concreet gebeuren? “We moeten logistiek als hightech en strategisch vakgebied in de etalage zetten. Met artificiële intelligentie, duurzaamheid en global trade als kernthema’s.”
Hessel Visser weet waarover hij praat. Als docent logistiek was hij jarenlang verbonden aan de Hogeschool Rotterdam en andere onderwijsinstellingen. Het boek ‘Werken met logistiek’ dat hij samen met twee collega’s schreef, is uitgegroeid tot het standaardwerk in zijn vakgebied. Sinds 2020 ziet hij de instroom in logistieke hbo-opleidingen steeds sneller dalen, terwijl het bedrijfsleven kampt met een structureel tekort aan logistiek talent.
“Dit is niet zomaar een probleem voor bedrijven, maar een strategisch risico voor Nederland,” waarschuwt Visser. “Supply chains bepalen mede de concurrentiekracht van een land. Denk aan de wereldwijde verstoringen door de coronapandemie of de geopolitieke spanningen rond grondstoffen en energie. Zonder voldoende logistieke professionals verliezen we grip op transport, voorraadbeheer en ketenregie. Dat leidt tot hogere kosten, langere levertijden en minder flexibiliteit, met directe gevolgen voor consumenten en de economie.”
Versnippering
Dat eerdere pogingen om het probleem op de agenda te krijgen weinig succes hadden, heeft volgens Visser vooral te maken met de versnippering van de logistieke opleidingen. “In het begin hadden we drie hogescholen met een sterke logistieke opleiding: de Vervoersacademie in Venlo, de Verkeersacademie in Tilburg en de opleiding Haven en Logistiek in Rotterdam. Nu zijn er negen hogescholen met vaak kleine opleidingen zonder voldoende kritische massa. Iedereen erkent het probleem, maar doordat er geen centrale aansturing is, kan niemand echt een vuist maken.
Niet iedereen deelt op LinkedIn de zorgen van Visser. Een enkeling wijst op de toenemende instroom in het vakgebied uit andere opleidingen zoals data science en bedrijfskunde en op de trend dat bedrijven generieke vaardigheden als probleemoplossend vermogen en samenwerkingsvaardigheden soms hoger waarderen dan vakinhoudelijke kennis. Visser vindt dat laatste niet terecht. “Iemand die instroomt vanuit een andere opleiding, zal eerst op logistiek gebied moeten worden bijgespijkerd.”
Imagoprobleem
Uit de discussie op LinkedIn volgen een paar belangrijke inzichten. Allereerst heeft het vakgebied logistiek een groot imagoprobleem. Veel jongeren kiezen eerder voor studies als data science, artificiële intelligentie (AI) of duurzaamheid, terwijl juist in de logistiek enorme innovaties plaatsvinden op het gebied van robotisering, AI-gedreven besluitvorming en circulaire supply chains. “Het beeld dat mensen hebben van logistiek is achterhaald,” stelt Visser. “We moeten af van de associatie met dozen schuiven en diesel trucks. Logistiek is hightech, strategisch en maatschappelijk relevant.”
Wat moet er gebeuren? Visser pleit voor een grootschalige promotiecampagne, vergelijkbaar met de inspanningen die zijn geleverd om techniek en IT aantrekkelijker te maken. “Maar dan geen campagnes die laten zien wie de pakjes aan de deur komt afleveren, maar juist de gigantische wereld daarachter tonen. De wereld waarin AI de supply chain optimaliseert, waarin groene logistiek de CO2-uitstoot verlaagt en waarin wereldhandel zonder sterke ketens onmogelijk is.”
Kloof met de praktijk
Een ander probleem is de grote afstand tussen hogescholen en het bedrijfsleven. Daardoor sluiten opleidingen onvoldoende aan op de praktijk, blijkt uit de tientallen reacties van logistiek professionals op LinkedIn. “Sommige opleidingen hadden of hebben managers die niet eens uit de logistieke sector afkomstig zijn, laat staan dat ze met hun poten in de modder hebben gestaan,” stelt Visser kritisch. “Docenten worden overspoeld met bureaucratie en hebben te weinig tijd om sterke relaties met bedrijven op te bouwen.”
Op LinkedIn wordt erkend dat bedrijven hierin ook een verantwoordelijkheid hebben. Veel logistiek professionals geven toe dat ze een actievere rol kunnen spelen in de promotie van het vak. “We moeten meer investeren in traineeships, praktijkgerichte projecten en samenwerking met hogescholen en universiteiten,” aldus Visser. “Jonge mensen moeten al vroeg in hun opleiding ervaren wat de impact van logistiek is. Daarvoor is het nodig dat bedrijven actief gastcolleges geven, studenten betrekken bij innovatieve projecten en aantrekkelijkere stageplekken aanbieden.”
Inspirerende verhalen
Tot slot heeft het vakgebied behoefte aan meer rolmodellen en ambassadeurs. “We zien nog te weinig inspirerende verhalen van succesvolle logistieke professionals die jonge mensen kunnen enthousiasmeren,” legt Visser uit. “Storytelling is cruciaal: laat zien hoe een supply chain-directeur een wereldwijde crisis oplost, hoe een start-up met slimme logistiek markten verovert of hoe technologie logistieke processen radicaal verandert.”
Daarvoor moeten rolmodellen uit diverse achtergronden en genders worden ingezet. “Logistiek moet aantrekkelijker worden voor een bredere groep studenten, waaronder vrouwen en mensen met een migratieachtergrond. Als we de sector toegankelijker maken, krijgen we vanzelf een grotere instroom”, stelt Visser, die oproept om snel in actie te komen. “We kunnen het ons niet veroorloven om nog vijf jaar te wachten. Als we nu niets doen, missen we een hele generatie logistieke talenten.”
Auteur: Marcel te Lindert
