Nemen robots daadwerkelijk onze banen over, zoals uit enkele doemscenario’s blijkt? Tijdens het seminar van NRC over de roboteconomie overheerst optimisme, ook over de inzet van robots in magazijnen. “Wat we onze mensen nu laten doen, zijn onmenselijke taken.”
Het World Economic Forum voorspelt in een recent rapport dat in 2025 maar liefst 52 procent van al het werk door machines wordt uitgevoerd. Nu is dat nog maar 29 procent. Waar stopt de opmars van de machines en de robots? Nemen ze straks ook de controle over onze magazijnen over?
Robotbrein
Robots kunnen veel dingen wel, maar ook heel veel dingen niet. Dat stelt Martijn Wisse, hoogleraar biorobotica aan de Technische Universiteit Delft. Hij toont zoals vrijwel elke spreker op het NRC-evenement een filmpje van Boston Dynamics. Daarop is een robot te zien die rent, springt en salto’s maakt. “Dat is vooral een mooi staaltje elektromechanische engineering, maar niet de reden waarom robots nu in opkomst zijn. Qua robotbrein zijn de ontwikkelingen van Boston Dynamics minder indrukwekkend.”
Indrukwekkender zijn de prestaties van AlphaGo, de robot die vorig jaar de wereldkampioen in het bordspel Go versloeg. “Het aantal mogelijke bordcombinaties bij Go is een 1 met 170 nullen. Razendknap dat een computer hier iets van kan maken. Dat doet hij door miljarden spelsituaties te simuleren, een voorbeeld van ‘reinforcement learning’”, vertelt Wisse.
Begrip opbouwen
In de logistiek is een ander type algoritme bezig aan een opmars: ‘deeplearning’. “Dat is niets anders dan een computer miljoenen foto’s van voorwerpen laten zien en vragen wat hij ziet. Daardoor leert die computer de voorwerpen herkennen, ook als het een foto betreft die hij nog niet eerder heeft gezien”, verklaart Wisse, die samen met zijn team op basis van dit type algoritme in de zomer van 2016 de Amazon Picking Challenge heeft gewonnen.
Robots kunnen dus veel situaties en voorwerpen herkennen en zelfs met enige variatie daarin omgaan. Maar dat is niet hetzelfde als daadwerkelijk begrijpen wat ze zien. “Het menselijk brein werkt anders dan een robotbrein. Als mensen een onbekend voorwerp zien, maakt hun brein een voorspelling van wat ze zien. Die voorspelling checkt het brein met de waarneming, waarna die voorspelling wordt bijgesteld. Dat is eigenlijk een vorm van ‘jumping to conclusions’. Op die manier wordt begrip opgebouwd. Robots kunnen dat nog niet”, weet Wisse.
Controle verdelen
Op de vraag of mensen de controle kunnen houden over robots, luidt het antwoord op dit moment dus ja. Maar eigenlijk is dat geen goede vraag, stelt Wisse. “Als mens wil je juist niet altijd de controle houden. Denk aan het moment dat je in je auto hard op de rem moet trappen. Dan is het fijn dat het ABS-systeem de controle overneemt en voorkomt dat de wielen blokkeren.”
Een betere vraag is hoe we de controle tussen mensen en machines gaan verdelen. “Neem een autonoom rijdende auto. Als die in een situatie komt waarmee de autopilot niet kan omgaan, moet de chauffeur zelf weer in actie komen. Uit onderzoek blijkt echter dat die chauffeur zeven seconden nodig heeft om weer alert te worden. Van het ene op het andere moment de autopilot uitschakelen, leidt dus tot ongelukken. Daarvoor zijn andere oplossingen nodig.”
Robots voor orderpicking
Vanderlande schetst drie fases in de opmars van robots in de logistiek. De eerste fase betreft de inzet van robots voor duidelijk gedefinieerde taken zonder variatie. Dat zijn bijvoorbeeld de lasrobots die aan de lopende band in autofabrieken staan. “Nu zijn we in de tweede fase belandt waarbij we robots kunnen inzetten voor taken met meer variatie”, stelt Vincent Kwaks, chief technology officer van Vanderlande.
Vanderlande werkt bijvoorbeeld samen met technische groothandel Würth aan de inzet van robots op orderpickstations. “Die groothandel heeft vijftig distributiecentra over de hele wereld en een assortiment van ruim een miljoen artikelen. De robot kan 80 tot 85 procent van het assortiment automatisch picken, voor de andere artikelen is nog een medewerker nodig. Dat betekent dat straks één medewerker tien orderpickstations kan bedienen”, vertelt Kwaks.
Autonoom rijdende robots
De derde fase betreft autonoom rijdende robots: robots die zelf hun weg door het magazijn kunnen vinden en orders kunnen verzamelen. Kwaks toont een foto van de Amerikaanse system integrator Bastian, waarop een AGV te zien is met zestien bakken en een robotarm. “Die derde generatie robots in de logistiek komt eraan.”
Tijdens de workshop over de inzet van robots in de logistiek plaatst Herbert ten Have van Fizyr vraagtekens bij autonoom rijdende pickrobots in magazijnen. De helft van de tijd is die robot onderweg en doet in feite niets. “Een investering in een dergelijke robot rekent zich lastig rond. Robots leveren pas echt waarde op in combinatie met goederen-naar-de-man-systemen”, vertelt Ten Have, wiens bedrijf is voortgekomen uit het team dat twee jaar geleden namens TU Delft de Amazon Picking Challenge won.
133 miljoen nieuwe banen
Het World Economic Forum is optimistisch over de opmars van robots. De komende vijf jaar verdwijnen daardoor weliswaar 75 miljoen banen, maar daar staan 133 miljoen nieuwe banen tegenover. Koert van Mensvoort van Next Nature Network gelooft dat robotisering en andere nieuwe technologieën leiden tot nieuwe banen die we nu nog niet kunnen bedenken. Hij noemt orgaanontwerpers die verbeterde nieren maken met hulp van 3D-printers of fysiotherapeuten met zes in plaats van twee armen.
Of ook in magazijnen nieuwe banen ontstaan – naast die voor het beheer en onderhoud van robots – is twijfelachtig. De vraag is of we rouwig moeten zijn om het verlies van banen waarvoor nu al steeds moeilijker mensen zijn te krijgen. Ten Have wijst op de mensen die gestuurd door algoritmes alleen nog maar worden ingezet om goederen op te pakken en te verplaatsen. “Dat zijn vaak onmenselijke taken. We moeten blij zijn dat we daar straks vanaf zijn.”
Marcel te Lindert – Journalist logistiek & supply chain
