Een samenwerking in de supply chain die louter is ontstaan uit bedrijfseconomische motieven, is lastig in stand te houden. De kans op succes is groter als de supply chain partners dezelfde idealen nastreven of een warme persoonlijke relatie onderhouden. Dat stelt prof. dr. Robert Jan Blomme van Nyenrode Business University. Hij sprak over leiderschap op het Supply Chain Excellence Leadership Platform (SCELP). “Samenwerking op basis van gedeelde waarden heeft een stevigere basis dan samenwerking waarbij alleen economische motieven een rol spelen.”
Blomme is hoogleraar Organisation Behaviour aan Nyenrode Business University. Hij gaf de supply chain professionals van SCELP een inkijk in vakgebieden als sociologie en gedragspsychologie. In die vakgebieden ligt een groot deel van de verklaring waarom de ene samenwerking succesvoller is dan de andere. Volgens Blomme heeft dat te maken met de vraag welke belangen worden gediend met samenwerking. En dat hoeven niet alleen economische belangen te zijn, hield hij de SCELP-deelnemers voor.
Sociale uitwisseling
Blomme stelt dat bedrijven alleen gaan samenwerken als er sprake is van een wederzijds belang. Alle partijen willen zich inspannen in de verwachting dat ze er ook iets voor terugkrijgen. Anders gezegd: er vindt een ‘sociale uitwisseling’ plaats. In de wetenschap wordt onderscheid gemaakt tussen drie vormen van sociale uitwisseling:
· Transactioneel (economisch): mensen hebben financieel belang bij de samenwerking bijvoorbeeld als de leverancier een dienst verleend en hij wordt daarvoor wordt betaald;
· Relationeel (psychologisch): mensen kunnen het fijn vinden om samen te werken omdat ze de elkaars aandacht waarderen, omdat ze elkaar zinnige dingen kunnen vertellen of omdat ze samen leuke dingen kunnen doen, et cetera;
· Ideologisch (congruentie van waarden): mensen voelen een verbinding met elkaar omdat ze bepaalde waarden (zoals duurzaamheid) delen en willen samenwerken om deze waarden verder uit te dragen.
In de supply chain zijn partners soms tot samenwerking veroordeeld omdat hen dat een grotere omzet of hogere winstmarge oplevert. “Maar samenwerking op basis van gedeelde waarden heeft een stevigere basis dan samenwerking waarbij alleen economische motieven een rol spelen. Als de partners dan ook nog leuke dingen doen waarbij het relationele aspect een rol speelt, leidt dat een meer duurzame vorm van samenwerking”, aldus Blomme.
Duurzaamheid als ideaal
Jack van der Veen heeft de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met ketensamenwerking in de bouw. De hoogleraar Supply Chain Management aan Nyenrode en initiatiefnemer van SCELP heeft een eerste golf van ketensamenwerking meegemaakt waarbij vooral sprake was van transactionele uitwisseling. Het economisch principe was leidend. “De resultaten waren mager. In de tweede golf van ketensamenwerking is sprake van een gedeelde ideologie, namelijk duurzaamheid (energietransitie, circulariteit). Dat lijkt vooralsnog tot meer commitment te leiden”, stelt Van der Veen.
Dat duurzaamheid leeft, blijkt ook uit een inventarisatie tijdens de SCELP-bijeenkomst. Veel deelnemers willen graag meer weten over de duurzaamheid in relatie tot het vakgebied supply chain management. Een vraag die leeft is of voor supply chain professionals een voortrekkersrol is weggelegd als het gaat om duurzaamheid. In ieder geval blijkt nu dat samenwerking in de supply chain een grotere kans van slagen heeft als alle partners naast kostenbesparing of omzetvergroting ook een maatschappelijk doel als duurzaamheid nastreven.
Van vertrouwen naar contract
Een andere vraag is hoe een succesvolle samenwerking kan worden bestendigd. Het probleem is dat veel succesvolle samenwerkingen zijn gebaseerd op het vertrouwen tussen de betrokken personen. Het gebeurt maar al te vaak dat het vertrouwen verdwijnt als deze personen vertrekken. Daardoor strandt vaak ook de samenwerking, blijkt uit de praktijk.
“Dat blijft een probleem”, stelt Blomme. “Dat bedrijven elkaar iets gunnen, heeft vaak te maken met een vriendschappelijke relatie tussen de bepalende personen. Die kan worden bestendigd door de samenwerking te formaliseren in de vorm van een contract. Een formele relatie in een of andere vorm – vaak in de vorm van een mogelijke transactie – moet aanwezig zijn om een succesvolle samenwerking tot stand te brengen.”
SCELP bundelt kennis
Met de twintigste bijeenkomst heeft SCELP de eerste cyclus van vijf jaar afgesloten. In 2012 is het platform opgericht met het doel om het vakgebied supply chain management vooruit te helpen door de praktische kennis van supply chain professionals te onderbouwen met theorie. Dat heeft geleid tot veel nieuwe inzichten, die de komende maanden worden gepubliceerd in een serie whitepapers. Daarnaast zijn verschillende instrumenten in ontwikkeling, onder andere om de supply chain maturity te meten, de cultuur te bepalen, de supply chain strategie te checken en de leiderschapsstijl vast te stellen.
In 2018 start SCELP aan een nieuwe cyclus met nieuwe thema’s. De eerste bijeenkomst is op 12 maart, wederom bij Nyenrode Business Universiteit. Dan zullen de nieuwe thema’s worden vastgesteld, die vervolgens in de kwartaalbijeenkomsten met behulp van theoretische inzichten, praktijkcases, gastsprekers en tafeldiscussies zullen worden uitgediept.
